Stopy są jedną z najważniejszych funkcjonalnie części naszego ciała. Utrzymując cały ciężar ciała umożliwiają nam chodzenie. Spontaniczny rozwój stóp odbywa się już w pierwszych miesiącach życia. Co zrobić, by zapewnić im prawidłowy rozwój?
Uważam za bardzo istotne uświadomienie rodziców, że odpowiedni materacyk to nie tylko funkcja spania i prawidłowy rozwój kręgosłupa wynikający głównie z funkcji leżenia. Odpowiedni materacyk odpowiada także za prawidłowy rozwój stóp będąc jednym z elementów warunkujących prawidłowy rozwój całej postawy dziecka!
Proces kształtowania się stóp trwa od urodzenia i przebiega w sposób intensywny (szczegóły poniżej) w czasie gdy dziecko większość czasu spędza w łóżeczku na leżąco. Ważne jest więc odpowiednie podparcie dla ciała malucha – właściwie dobrany materac nie tylko ma zapewniać dziecku komfort, ale też może zapobiec ewentualnym późniejszym kłopotom z postawą. Wady postawy nie biorą się niestety z niczego. Przynajmniej część z nich ma swój początek w okresie niemowlęcym gdy nieświadomie dostarczamy maluszkowi negatywnych bodźców, które mogą zakłócić jego rozwój ruchowy. Dobierając odpowiedni materac można tych błędów uniknąć.
Na co rodzić powinien zwrócić uwagę, by materac zdaniem fizjoterapeuty był bezpieczny
Kompendium wiedzy nt. doboru odpowiedniego materaca więcej piszę tutaj.
- Kluczowe jest, by dobrać materac wykonany z pianek o odpowiedniej twardości i wytrzymałości (gęstości). Materac nie może być zbyt miękki!!! Nie może też deformować się podczas codziennego użytkowania (zawsze pytaj o jakość pianki – bezpieczna masa pianki to 25kg/m3)
- Kolejnym istotnym czynnikiem, na który warto zwrócić uwagę to specjalne dodatkowo utwardzone pianki, dodane na krawędziach materaca (ich skuteczność prezentuję na zdjęciach). Takie rozwiązanie stabilizuje i ułatwia pierwsze kroczki dziecka, ale także wspiera prawidłowe ułożenie stóp i rozwój tej funkcji.
- Wybierajmy materacyki, które taką ramkę stosują na wszystkich krawędziach (nie tylko na dłuższych bokach). Jest to istotne także ze względów bezpieczeństwa.
- Ostatni element, na który powinniśmy zwrócić uwagę, to omówiona ramka musi być skonstruowana w taki sposób, by nie zakłócać wentylacji całego materaca, czyli nie może zamykać kanalików wentylacyjnych części materaca, na które śpi dziecko.
Materac, na którym dziecko śpi powinien być dość twardy, by ułatwić dziecku zmiany pozycji, ale równocześnie dość elastyczny, by wesprzeć dynamicznie rozwijające się ciało.
Stopy aktywnie dopasowują się do podłoża na zbyt miękkim materacyku co uniemożliwia prawidłową funkcję chodzenia do boku.
Prawidłowe ustawienie stóp dzięki ramce wokół materaca
Ustawienie stóp na części bez ramki również ok
Nowe, stopniowo zdobywane umiejętności ruchowe w leżeniu na plecach
i na brzuchu wywierają wpływ na konstrukcję stóp. Jakość tych umiejętności zależy od podłoża na jakim dziecko zdobywa te nowe umiejętności, a podłoże w pierwszych miesiącach życia to głównie materac! (szczegóły poniżej).
Co takiego w ruchu niemowlaka ma wpływ na późniejszy kształt stóp?
- W połowie drugiego miesiąca dziecko w leżeniu na brzuchu zaczyna wykonywać naprzemienne ruchy nogami: zgięcia i wyprostu. Zaczyna trening mięśni nóg!
- W trzecim i czwartym miesiącu życia dziecko zaczyna funkcjonować w pełnej symetrii i utrzymuję zgięte nogi w górze działając przeciwko sile grawitacji. Trening kopania wkracza na wyższy poziom!
- Kolejny etap rozwoju dziecka (do 7 miesiąca), który wpływa na rozwój stóp to umiejętność chwytania się za nie. Chwytanie się za stopy doprowadza do wzmocnienia mięśni, które odpowiadają za prawidłową konstrukcję stopy.
- Na przełomie szóstego i siódmego miesiąca życia kształtują się funkcje chwytne stóp, które mają wpływ na kształtowanie się wysklepienie stóp.
- Półroczne niemowlę potrafi również przetaczać się z leżenia na plecach do leżenia na brzuchu. Kiedy dziecko potrafi utrzymać pozycję na boku dochodzi do zanikania funkcji chwytnej stopy
i wykształca się czynność podporowa stopy. Oparcie stopy na podłożu i jej docisk powoduje wzmocnienie mięśni odpowiedzialnych za wysklepienie stopy i stanowi przygotowanie do osiągnięcia pozycji pionowej ciała. - Na przełomie szóstego i siódmego miesiąca dziecko przyjmuje pozycję czworaczą. Stopy opierają się na grzbietach.
- Podczas czworakowania, około 2 miesiące później stopa nadal intensywnie pracuje. Z opisanej wyżej pozycji dziecko naturalnie zaczyna przechodzić w pozycję półklęczaną i klęczną. Stopa ulega stabilizacji w podparciu na podłożu. Równocześnie dochodzi do przygotowania stopy do wstania.
- Przed końcem swojego pierwszego roku życia dziecko podnosi się do pozycji stojącej. Stopa aktywnie dopasowuje się do podłoża!!!
- W kolejnych etapach swojego życia dziecko zaczyna stawiać swoje pierwsze kroki.
Joanna Sebastian
Specjalista fizjoterapii
