REM, głęboki sen i zaburzenia snu u dzieci i dorosłych — jakie znaczenie dla naszego życia ma cykl snu i poszczególne fazy snu?

Faza REM — to wtedy mamy najwięcej snów. Co się dzieje z organizmem w czasie fazy REM?

Faza REM znana jako Rapid Eye Movement to najbardziej fascynująca część cyklu snu człowieka. To właśnie wtedy mamy liczne marzenia senne — czyli po prostu sny. Co dzieje się z organizmem w czasie fazy REM?

Podczas tej fazy nasze oczy poruszają się szybko pod powiekami. Stąd wzięła się nazwa szybkie ruchy gałek ocznych. To zjawisko jest bezpośrednio związane z aktywnym doświadczaniem marzeń sennych, które występują w największym natężeniu właśnie w fazie REM.

Podczas fazy REM następuje również rozluźnienie mięśni, co powstrzymuje aktywność fizyczną przed reagowaniem na marzenia senne. Równocześnie nasz oddech staje się szybszy, a bicie serca może przyspieszyć. Choć ciało z zewnątrz może wydawać się spokojne, wewnątrz odbywa się prawdziwa burza aktywności — niezbędna dla naszego zdrowia psychicznego i fizycznego.

Sen paradoksalny — co to znaczy?

Faza REM bywa również nazywana snem paradoksalnym. Występuje ona w cyklach około 90-120 minut przez całą noc z dłuższymi okresami w drugiej połowie snu. Wtedy obserwuje się najwięcej marzeń sennych.

Lęki nocne i zaburzenia faz snu — kiedy zdarzają się najczęściej?

Zrozumienie, co organizm przechodzi w fazie snu REM, jest kluczowe dla zrozumienia pełnego cyklu snu. Zaburzenia faz snu takie jak: bezdech senny, czy lęki nocne — często ściśle wiążą się z problemami występującymi w fazie REM.

Dlatego warto monitorować jakość snu zarówno u siebie, jak i u dzieci. Zauważenie rozmaitych nieprawidłowości może wskazywać na zaburzenia cyklu snu. U dzieci może to powodować zaburzenia zachowania, które wpływają na zdrowie i samopoczucie. Zaburzenia występujące w fazie snu REM nie pozostają też bez wpływu na codzienność i zdrowie dorosłych. Mogą prowadzić do nadmiernej senności lub zaburzeń uwagi.

Dlaczego sen jest niezbędny do życia?

Sen jest nieodłącznym elementem życia i okazją do regeneracji dla organizmu. Odgrywa kluczową rolę w zachowaniu zdrowia i dobrej kondycji fizycznej oraz psychicznej. Cykl snu składa się z kilku faz snu: sen płytki, sen głęboki i sen REM. Każda z faz ma swoje unikalne cechy i pełni bardzo określone funkcje.

Głęboki sen wolnofalowy sprawia, że nasz organizm regeneruje się, a układ odpornościowy ulega wzmocnieniu. To właśnie podczas głębokiego snu dochodzi do naprawy tkanek, wzrostu mięśni i uwalniania hormonów ważnych dla zdrowia. Zaburzenia snu głębokiego mają ogromny wpływ na zdrowie całego naszego organizmu od strony fizycznej.

Z kolei sen w fazie REM jest niezbędny dla naszego zdrowia psychicznego, to właśnie wtedy doświadczamy najintensywniejszych snów. Faza snu REM pozwala na przetwarzanie i przechowywanie wspomnień, co ma bezpośredni wpływ na nasze skupienie w ciągu dnia. Dzięki temu możemy koncentrować się na zadaniach, uczyć się i produktywnie pracować.

Dlaczego organizm potrzebuje snu?

Sen to kluczowy aspekt dla zdrowia i samopoczucia każdej osoby, niezależnie od jej wieku i charakteru. Podstawową funkcją snu jest pełna regeneracja organizmu po dniu pełnym aktywności. Niewystarczająca ilość snu może prowadzić do:

• zaburzeń funkcji poznawczych,

• zaburzeń lękowych (lęki nocne),

• uporczywych dolegliwości (bezdech senny),

• zaburzeń nastroju,

• zaburzeń układu nerwowego,

• zaburzeń układu odpornościowego,

• osłabienia fizycznego.

Fazy snu — jakie są i ile trwają?

Na cykl snu składa się z mniejszych etapów snu, które obejmują cztery fazy snu:

1. Sen płytki — jest to pierwsza faza snu, która trwa od 5 do 10 minut. W tym czasie mięśnie się rozluźniają, bicie serca zwalnia, a my możemy łatwo się przebudzić. W tej fazie występują fale theta. Bardzo często występuje tu również uczucia spadania w wyniku krótkotrwałych skurczy mięśni. Zdarza się, że są one na tyle silne, że mogą obudzić śpiącego. Przyczyna tego zjawiska wciąż nie jest do końca zrozumiała, choć teoria sugeruje, że może to być po prostu naturalna reakcja organizmu na zwolnienie tempa aktywności mózgu i ciała.

2. Przygotowanie do wejścia w głęboki sen — ta faza snu trwa około 20 minut i charakteryzuje się spowolnieniem fal mózgowych. Pojawiają się tzw. wrzeciona snu — krótkie okresy fal szybkich. Jest to około 50% całego cyklu snu.

3. Faza wolnofalowego, głębokiego snu — to najgłębsza faza snu, w której obecne są tzw. fale mózgowe delta. W tej fazie trudno obudzić śpiącego i to właśnie wtedy może dojść do lunatykowania lub innych zaburzeń snu. Podczas snu głębokiego organizm podlega silnej regeneracji.

4. Faza REM (Rapid Eye Movemenet) - to faza, podczas której występują sny. W czasie snu doświadczamy szybkich ruchów gałek ocznych. Chociaż mięśnie są zrelaksowane, aktywność mózgu jest bardzo wysoka i przypomina tą obecną w czasie czuwania.

Faza NREM – co to jest?

Faza NREM (Non-Rapid Eye Movement) jest zaprzeczeniem fazy REM i obejmuje pierwsze 3 fazy snu. Stanowi ona około 75%-80% całkowitego czasu snu. Podstawowe zadania fazy NREM to:

• Regeneracja (przyspieszenie produkcji białek) i odbudowa organizmu (tkanek, stawów, kości).

• Wzmocnienie układu odpornościowego (wspiera ochronę przed chorobami).

• Oszczędzanie energii (obniża się temperatura ciała, wolniej bije serce, spowalnia się oddech, ciśnienie krwi spada).

• Przyspieszenie wzrostu (organizm produkuje hormon wzrostu, to szczególnie ważne dla dzieci i młodzieży).

• Zadbanie o procesy poznawcze (faza NREM wspiera procesy uczenia się i pamięci, mózg w ciągu nocy przetwarza informacje, które zdobył w dzień).

Jak zadbać o zdrowy sen i jak zwiększyć jakość snu głębokiego?

Pamiętaj, że każdy organizm potrzebuje wielu godzin snu na pełną regenerację. Czas zależy od wieku organizmu, ale również od kształtu życia człowieka. Aby sen głęboki, inaczej sen wolnofalowy był naprawdę efektywny, należy zadbać o zdrowe nawyki. Zaburzenia snu związane są nie tylko z samym snem, mogą również wynikać z diety, czy niskiej higieny życia. Aby poszczególne fazy snu dobrze nam służyły, a doświadczenie głębokiego snu dawało pełną regenerację, warto zadbać o:

• Odpowiedni materac, który będzie nie tylko wygodny, ale również zdrowy dla kręgosłupa i będzie wspierał fazy snu w ich łagodnym przebiegu.

• Regularny tryb życia i regularny harmonogram snu. Staraj się kłaść spać i wstawać o tej samej porze każdego dnia. Taka regularność bardzo wspiera nasz zegar biologiczny.

• Stwórz sprzyjające środowisko do spania. Nawet jeśli pościel kusi swoim wyglądem, przenoszenie pracy do łóżka nie jest dobrym pomysłem. Organizm powinien kojarzyć łóżko ze spaniem.

• Zadbaj o aktywność fizyczną. Nawet drobny ruch w ciągu dnia wspiera pracę całego organizmu i jego procesów naprawczych.

• Zadbaj o dietę. Jedzenie ciężkich posiłków, czy słodyczy tuż przed snem, nie jest dobrym pomysłem. Również w ciągu dnia warto zadbać o to, aby dieta była dobrze zbilansowana.

• Unikaj stymulatorów. Alkohol, nikotyna, czy kofeina, a nawet bardzo mocna herbata — mogą zakłócać komfortowy sen.

• Zarządzaj stresem. W dzisiejszych czasach każdy z nas powinien znać techniki zarządzania stresem. Medytacja, głębokie oddychanie, joga, czy inne techniki relaksacyjne mogą poprawić jakość snu.

• Na godzinę przed snem wyłącz elektronikę. Dla wielu z nas telefon to przedłużenie życia, jednak warto go odłożyć na godzinę przed snem. Telefony, komputery i telewizory mogą zakłócać produkcję melatoniny (hormon snu) i utrudniać zasypianie.

Pamiętaj również, że każdy z nas jest inny. To, co okaże się korzystne dla jednej osoby, może nie działać dla innej. Jednak osoby dorosłe powinny monitorować nie tylko nawyki swoich dzieci, ale również swoje własne. Jeżeli mimo podjętych kroków wciąż masz problemy ze snem, skonsultuj się z lekarzem lub specjalistą, który pomoże Ci zadbać o zdrowy i efektywny sen.